زایمان در آب

سال ‌های زیادی است که متخصصان از شیوه‌ های مختلفی برای کاهش درد زایمان استفاده می ‌کنند، راه‌ های مختلفی با فواید و عوارض متفاوت.

کارشناسان و متخصصان ایرانی هم در این رابطه تلاش‌ های زیادی انجام داده و می ‌دهند؛ تا جایی که در سال‌ جاری، انجمن علمی مامایی، کارگاه دو روزه ی زایمان در آب را برای ماماها برگزار کرد تا بدین طریق زایمان فیزیولوژیک و استفاده از روش‌ های غیر دارویی کاهش درد زایمان، رواج بیشتری پیدا کند.

تاریخچه ی کشف موضوعی که برای این کارگاه انتخاب شده بود(یعنی زایمان در آب) به سال 1803 برمی گردد. تا آن زمان از خواص بی‌ دردی آب برای زایمان استفاده نمی ‌شد. اما در همان سال، در فرانسه زنی پس از تحمل 48 ساعت درد زایمان، برای تسکین درد، وارد وان آب گرم شد و ادامه ی زایمان وی سریع و کم درد انجام گرفت تا جایی که فرصت خروج از آب را پیدا نکرد و در همان جا نوزادش متولد شد. این موضوع باعث شد محققی روسی به نام ایگور چارکوفسکی روی زایمان در آب مطالعاتی انجام دهد. تا جایی که دخترش " وتا " در سال 1963 میلادی با وزن 2/62 پوند، نارس در آب به دنیا آمد.

در این جا این سؤال مطرح می‌ شود که آب با چه مکانیسمی می ‌تواند در کم کردن درد زایمان نقش داشته باشد؟

دکتر ناهید خداکرمی، دکترای تخصصی بهداشت باروری و دبیر انجمن علمی مامایی در جواب، به ترکیب اصلی بدن انسان که از آب تشکیل شده اشاره کرده و در ادامه از خاصیت ریلکس کردن آب می ‌گوید: آب با کم کردن سفتی عضلات و در نهایت ریلکس شدن آن ها، همراه با تحریک ترشح ماده اندورفین نقش مؤثری در حس تحمل درد زایمان ایجاد می‌ کند و مادر، هم در مرحله اول و هم در مرحله دوم زایمان درد کمتری را حس خواهد کرد.

هر چند که این خاصیت ذکر شده ی آب، مهم‌ ترین اثر آن محسوب می ‌شود اما فواید دیگری برای زایمان در آب عنوان شده است؛ دبیر انجمن علمی مامایی در این باره به مواردی همچون پارگی‌ های کمتر حین زایمان و تولد خوشایند‌تر نوزاد اشاره می ‌کند. بنا بر گفته ‌های خداکرمی، مادر در دو مرحله زایمان می ‌تواند در آب قرار گرفته و از خاصیت بی ‌دردی آن استفاده کند.

زیبا تقی‌ زاده، دکترای بهداشت باروری ضمن تأیید گفته‌ های خداکرمی به برخی دیگر از فواید زایمان در آب اشاره کرد: تحقیقات مختلف نشان داده که آپگار کودکان متولد شده در ‌آب(وضعیت سلامتی جنین در 5 دقیقه ی اول بعد از تولد) نسبت به کودکان متولد شده در خشکی بهتر و نیاز مادر به مسکن کمتر بوده است. اما طول مدت زایمان کمتر نشده و از این جهت تفاوتی بین زایمان در آب و زایمان در خشکی وجود ندارد.

زمان ورود به آب

مادر در دو مرحله می ‌تواند در آب قرار گیرد. دبیر انجمن علمی مامایی در این باره می‌ گوید: زایمان دارای 3 مرحله است. مادر در مرحله اول(هنگام فاز فعال زایمان) و مرحله دوم زایمان می ‌تواند از بی ‌دردی آب استفاده کند.

در واقع مادر تحت نظر پزشک زمانی که دهانه رحم به اندازه چهار تا پنج سانتی متر باز شده است(مرحله فعال زایمان) وارد آب می ‌شود و هنگام خروج جنین، از آب خارج می ‌شود(لازم به ذکر است ورود به آب، قبل از این زمان به ‌دلیل اثرات تسکین‌ دهنده ی زیاد آب، ممکن است منجر به تاخیر مراحل بعدی زایمان شود).

در این روش، خروج جنین در بیرون آب انجام می ‌شود.

آن چه از گفته‌ های این کارشناسان برمی ‌آید این است که در هر شرایطی باید قطع بند ناف جنین و مرحله ی سوم زایمان در خارج از آب صورت گیرد و درصورت نیاز به برش زایمانی، برای خروج راحت ‌تر جنین، این کار نیز باید در خارج از آب انجام شود. امکان کنترل قلب جنین تا هنگام زایمان در آب وجود دارد.

تحت هر شرایطی مرحله ی سوم زایمان که خروج جفت است حتما باید

در خارج از آب صورت گیرد

دمای آب

دمای آب به ‌طور متوسط 36 تا 5/37 درجه است که در مرحله ی اول زایمان می ‌تواند تا 40 درجه هم رسانده شود. از آن جایی که این تغییرات دمایی می ‌تواند باعث کاهش آب بدن مادر شود، در جبران آن می ‌توان از نوشیدنی ‌های مناسب استفاده کرد.

اما در هر صورت در همین جا قابل ذکر است که این تغییر دمایی که به هنگام خروج از آب صورت می ‌گیرد برای برخی از مادران خوشایند نیست یا حتی می ‌تواند باعث تب و لرز آن ها شود.

زایمان در آب برای همه مادران مناسب نیست

بر اساس گفته‌ های دکتر تقی‌ زاده در موارد زیر نباید زایمان در آب صورت گیرد:

* دوقلویی

* جداشدگی زودرس جفت

* زایمان زودرس

* بیماری‌ های زمینه ‌ای مادر(مانند بیماری قند، فشار خون و برخی بیماری ‌های پوستی)

* وزن جنین بیشتر از 4 کیلوگرم

* پارگی زودرس کیسه آمنیون

* عفونت

* وضعیت ‌های غیرطبیعی جنین

* عدم ‌دسترسی به امکانات احیای نوزاد

تحقیقات

زایمان در آب به ‌رغم قدمت طولانی، هنوز نتوانسته بیش از 4 تا 5 درصد جمعیت جهان را به ‌خود اختصاص دهد چرا که در مورد فواید و عوارض آن بحث ‌های زیادی وجود دارد.

عفونت از جمله عوارض مطرح شده است که هنوز به اثبات نرسیده است. طبق تحقیقات ارائه شده در کارگاه زایمان در آب یک مورد پنومونی(عفونت ریه) نوزاد دیده شده که البته در این مورد، زایمان در وان منزل بدون حضور ماما و در وانی با دمای تنظیم نشده ی آب و بدون پمپ تخلیه صورت گرفته بود.

این در حالی است که از ضروریات استفاده از این شیوه حضور مستمر ماما و وجود وان یا حوضچه آبی با پمپ تخلیه است تا درصورت ایجاد هرگونه خون ریزی یا آلودگی، آب با پمپ تخلیه شود. از طرفی آب سرد می ‌تواند جنین را در معرض عفونت ریه قرار دهد.

علاوه بر این، دو مورد آمبولی نوزاد دیده شده است که باز هم در این موارد نمی‌ توان قضاوت درستی کرد چرا که در این موردها بند ناف دور گردن پیچیده شده بود و قطع بند ناف داخل آب صورت گرفته بود در حالی که باید در خارج از آب اقدام به این کار کرد.

افسانه بهرامی - همشهری

اگر می خواهید با پزشکان سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.

برای شرکت در بحث های انجمن سایت مرتبط با بهداشت و سلامت، اینجا را کلیک کنید.

اگر می خواهید با کارشناسان تغذیه ی سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.

* مطالب مرتبط:

تفاوت ‌های درد زایمان واقعی و کاذب

همه چیز درباره ی سزارین (1) و (2)

مقایسه ای بین سزارین و زایمان طبیعی

خطرات سزارین برای مادر و کودک

سزارین با کمک هیپنوتیزم در ایران

سزارین یا زایمان طبیعی

تولد بدون درد